ဘာသာေရးအလြဲသုံးစားလုပ္မႈ

ဦးေအာင္ခင္ (ေ၀ဖန္သုံးသပ္ခ်က္)
“သာသနာ့ေဘးရန္ကုိ အာဏာပုိင္ပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္ ရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူအားလုံး လက္တြဲညီညီ ဖယ္ရွားတားဆီးမွသာ သာသနာေတာ္ ထြန္းေတာက္မည္ဟု ႏုိင္ငံေတာ္ ဗဟုိသံဃာ့၀န္ေဆာင္အဖြဲ႔ ဥကၠ႒ ဆရာေတာ္ မိန္႔ၾကားေတာ္မႈ” တယ္ဆုိတဲ့ ေခါင္းစီးတပ္ထားတဲ့သတင္းကုိ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂၁) ရက္ေန႔ထုတ္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာမွာ ေဖာ္ျပတယ္။ တဆက္တည္းမွာပဲ ႏုိင္ငံေတာ္ဗဟုိသံဃာ့၀န္ေဆာင္အဖြဲ႔ဥကၠ႒ မေကြးၿမိဳ႕ မဟာ၀ိသုတာရာမတုိက္သစ္ဆရာေတာ္ (၃) ဘြဲ႔ရ ဦးကုမာရရဲ႕ ေဟာၾကားခ်က္ကုိ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ၾသ၀ါဒရဲ႕ တ၀က္ေလာက္က ေက်းဇူးတင္စကားျဖစ္တယ္။ ၾသ၀ါဒစရိယ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ား၊ သံဃမဟာနာယက၊ သာသနာေရး၀န္ႀကီး၊ သာသနာေရးဦးစီးဌာန၊ သာသနာေတာ္ ထြန္းကားျပန္႔ပြားေရး ဦးစီးဌာန စတာေတြကုိ အထူးေက်းဇူးတင္ရွိေၾကာင္း အရင္ဆုံးေဖာ္ျပတယ္။
ေနာက္ေတာ့မွ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္မတုိင္မီက ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာမွာ အယူ၀ါဒကြဲျပားတဲ့ ဂုိဏ္းဂဏေတြ ေပၚေပါက္ခဲ့ေၾကာင္း၊ အဲဒီအယူ၀ါဒေတြကုိ ႏုိင္ငံေတာ္သံဃာ့၀ိနည္းအဖြဲ႔က မွန္ (ဓမၼ)၊ မမွန္ (အဓမၼ) စိစစ္သုံးသပ္ဆုံးျဖတ္ၿပီး မမွန္ (အဓမၼ) လုိ႔ သတ္မွတ္တဲ့ အယူအဆေတြကုိ သံဃာ (ဓမၼစက္) နဲ႔ အစုိးရ (အာဏာစက္) တြဲဖက္ၿပီး ပိတ္ပင္ဖယ္ရွားတားျမစ္တာ အလြန္ေအာင္ျမင္ေၾကာင္း ေဟာၾကားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗုိလ္ေန၀င္းအမိန္႔နဲ႔ ၁၉၈၀ မွာ သာသနာသန္႔ရွင္းေရးလုပ္တာကုိ ဦးကုမာရက ထည့္မေျပာဘူး။ အတိအက် မေျပာေပမယ့္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာနဲ႔ မညီၫြတ္တာေတြ လုပ္ေနတဲ့ သံဃာေတြကုိ စစ္အစုိးရနဲ႔ သံဃာက ျပည္သူနဲ႔လက္တြဲၿပီး ဖယ္ရွားသြားရမယ္လုိ႔ ဦးကုမာရက နိဂုံးခ်ဳပ္လုိက္တယ္။

ျပည္သူ႔အက်ဳိးေဆာင္တဲ့ သံဃာေတြနဲ႔ ဒီမုိကေရစီလုိလားတဲ့ သံဃာေတြကုိ ဖယ္ရွားဖုိ႔ လမ္းခင္းေနတဲ့ပုံပဲ။
မတ္လ (၁၇) ရက္ေန႔မွာ “ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပုံတင္ျခင္းနည္းဥပေဒမ်ား” ကုိ ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ထုတ္ျပန္ေၾကညာေတာ့လည္း အခန္း (၃) ပုဒ္မ-၁၅ (င) မွာ ဘာသာေရးကုိ ႏုိင္ငံေရးအတြက္ အလြဲသုံးစားလုပ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြကုိ မွတ္ပုံတင္ခြင့္ ျငင္းပယ္ႏုိင္တယ္ (ဒါမွမဟုတ္လုိ႔) မွတ္ပုံတင္ထားၿပီးရင္လည္း မွတ္ပုံတင္ကုိ ပယ္ဖ်က္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ႏုိင္ငံေရးပါတီအျဖစ္ မွတ္ပုံတင္ေပးပါရန္ ေလွ်ာက္ထားျခင္းဆုိတဲ့ ေလွ်ာက္လႊာပုံစံ (င) မွာလည္း ဘာသာေရးကုိ ႏုိင္ငံေရးအတြက္ အလြဲသုံးစားျပဳေသာ အဖြဲ႔အစည္း မဟုတ္ပါဆုိၿပီး ၀န္ခံထားပါတယ္။ ဘာသာေရးကုိ ႏုိင္ငံေရးအတြက္ အသုံးမျပဳပါဘူးဆုိတဲ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီက အာဏာရသြားလုိ႔ အာဏာရအစုိးရအေနနဲ႔ ဘာသာေရးကုိ အလြဲသုံးစားလုပ္ရင္ ဘာျဖစ္သြားမယ္ဆုိတဲ့အထိ မွတ္ပုံတင္နည္းဥပေဒက ႀကိဳတင္ျမင္တာမဟုတ္ပါဘူး။
အာဏာရျမန္မာအစုိးရတုိင္း ဗုဒၶဘာသာကုိ စိတ္ႀကိဳက္အလြဲသုံးစားလုပ္လာတာ ၾကာပါၿပီး။ ပထမဆုံးေသာ ျမန္မာ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုကုိ ႏုိင္ငံေရးအတြက္ ဘာသာေရးကုိ အလြဲသုံးစားလုပ္တယ္လုိ႔ ေ၀ဖန္ၾကတယ္။ ဦးႏုကို ျဖဳတ္ခ်တဲ့ စစ္ဗိုလ္ေတြအားလုံး ဦးႏုတပည့္ျဖစ္ေနတာကုိေတာ့ မေျပာၾကေတာ့ဘူးလား။ သံဃာ့နာယကဆုိတာ ဘာသာေရးကုိ ႏုိင္ငံေရးအတြက္ အသုံးျပဳဖုိ႔ ဖြဲ႔ထားတဲ့အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္တယ္။ တနည္းဆုိရင္ေတာ့ သံဃာေလာကကုိ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ဖုိ႔ တမင္လုပ္ထားတဲ့ အစုိးရလက္ကုိင္တုတ္ႀကီးျဖစ္တယ္။
၁၉၈၀ မွာ စတင္ဖြဲ႔စည္းတဲ့ သံဃာ့မဟာနာယကအဖြဲ႔ဟာ အစုိးရအသိအမွတ္ျပဳတဲ့ သံဃာဂုိဏ္းေတြကုိ ႀကီးၾကပ္ရတဲ့အျပင္ သံဃာမွတ္ပုံတင္ေရး၊ သံဃာ့ပညာေရး၊ ေက်ာင္းထုိင္ဆရာေတာ္ ေလ့က်င့္ေရး စတဲ့ စီမံကိန္းေတြကုိ တာ၀န္ယူရတယ္။ အစုိးရအမႈထမ္း အေျပာင္းအေရႊ႕လုပ္သလုိ ဗဟုိနာယကအဖြဲ႔၀င္ သံဃာေတြကုိ ပုံမွန္ေျပာင္းေရႊ႕ေနတာေၾကာင့္ ဘယ္ဆရာေတာ္မွ ၾကာၾကာေနရာမရဘဲ သာသနာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ျခယ္လွယ္တာကုိ ခံေနၾကရတယ္။ သံဃာငယ္ေတြ ႏုိင္ငံေရးမလုပ္ႏုိင္ေအာင္ ထိန္းထားႏုိင္တဲ့ ၀ါရင့္သံဃာကုိ စစ္အစုိးရက ဘြဲ႔ထူးဂုဏ္ထူးခ်ီးျမႇင့္ၿပီး အဖုိးတန္ပစၥည္း လႉဒါန္းတယ္။
အေနာက္တုိင္း ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြမွာ သာသနာေရး၀န္ႀကီးဌာန မရွိဘူး။ သာသနာေရးဆိုတာ ဘုန္းႀကီးနဲ႔သာဆုိင္ၿပီး အစုိးရနဲ႔ မဆုိင္ဘူးလုိ႔ ယူဆတဲ့အတြက္ သာသနာေရး၀န္ႀကီးဆုိတာမ်ဳိး မရွိတာဘဲ။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ သာသနာေရး၀န္ႀကီးက လူသတ္ေကာင္စစ္ဗိုလ္ျဖစ္ၿပီး ဒီလူသတ္ေကာင္က ေပးတဲ့ဘြဲ႔ထူး ဂုဏ္ထူးေတြကုိပဲ သံဃာေတြက လက္ခံေနၾကတယ္။ သံဃာထဲမွာလည္း ဘာသာေရးကုိ အလြဲသုံးစားလုပ္သူေတြ ရွိတာပဲ။ ဘာသာေရးလုပ္ငန္းနဲ႔ စီးပြားရွာသူ၊ ဘာသာေရးလုပ္ငန္းနဲ႔ ၾသဇာအာဏာရွိေအာင္ လုပ္ေဆာင္သူေတြဟာ ဘာသာေရးကုိ အလြဲသုံးစားလုပ္တာပဲ။
ဘုရင့္အာဏာအားကုိးၿပီး သံဃာ့ေလာကကုိ လႊမ္းမုိးဖုိ႔ ႀကံစည္တဲ့ သံဃာေတြ ျမန္မာ့သမုိင္းမွာရွိသည္။ ဘုရင္ကလည္း ဘာသာေရးမွာ စြက္ဖက္ေလ့ရွိတယ္။ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာကုိ ႐ုိေသေလးစားတဲ့ မင္းတုန္းမင္းဟာ သံဃာ့အေရးကိစၥမွာ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ေလ့ရွိၿပီး သံဃာကလည္း ရွင္ဘုရင္လႉဒါန္းတာကုိ စားေသာက္ေနရေတာ့ စြက္ဖက္ခြင့္ ေပးထားတယ္။ ဘုရင္စြက္ဖက္တာကုိ လက္မခံဘဲ ေ၀ဖန္တဲ့ သုဓမၼာ ရဟန္းဆုိလုိ႔ အဲဒီေခတ္က ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္ ဦးပ႑ိတ တပါးပဲ ရွိတယ္။ ဘုရင္က ေကၽြးေမြးလႉဒါန္းတာကုိ ၿငိမ္စားေနၿပီး ဘုရင္လုပ္သမွ်ခံေနတဲ့ သုဓမၼာသံဃာေတြကုိ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္က ေ၀ဖန္႐ႈတ္ခ်တယ္။ ဒီသတင္းကုိ မင္းတုန္းမင္း ၾကားသြားေတာ့ စိတ္ဆုိးေပမယ့္ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္ကုိ ေျပာရမွာကလည္း မ၀ံ့မရဲျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ဆရာေတာ္အေနနဲ႔ ေ၀ဖန္ရင္ သတိထားေ၀ဖန္ဖုိ႔ ယဥ္ေက်းစြာ ရာဇသံေပးတယ္။ မိန္းမအမ်ားအျပား ယူထားတဲ့ ဘုရင္က ဘုန္းႀကီးကုိ ဆုံးမလုိ႔ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္က ေဒါသထြက္ၿပီး ေတာင္ (၂) လုံးၾကားမွာ တရားက်င့္ေနတဲ့ လူကုိ ေပါင္ (၂) လုံးၾကားက လူက အႀကံဉာဏ္ေပးစရာ မလုိဘူးလို႔ ေျပာခ်လုိက္တယ္။ သံဃာကိစၥမွာ ဘုရင္စြက္ဖက္စရာ မလုိဘူးလုိ႔ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္က ယူဆတယ္။
မင္းတုန္းမင္းက ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာကုိ အင္မတန္႐ုိေသကုိင္း႐ႈိင္းသူျဖစ္တဲ့အတြက္ သံဃာ့ကိစၥမွာ ေကာင္းေစခ်င္တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိမွာျဖစ္ေပမယ့္ သံဃာ့ကိစၥမွာ လူက စြက္ဖက္တာကုိ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္က လက္မခံႏုိင္တာပါ။ ေနာက္ဆုံးေတာ့ မင္းတုန္းမင္းက ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္ကုိ ေတာင္းပန္တယ္။ နအဖအုပ္စုကေတာ့ သူတုိ႔မႀကိဳက္တဲ့လူေတြကုိ မေစၧရစိတ္အျပည့္နဲ႔ ႏွိမ္နင္းရာမွာ သံဃာကုိ အသုံးျပဳတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဘာသာေရးအလြဲသုံးစားမလုပ္ဖုိ႔ သူခုိးက လူလူဟစ္လုိက္ေသးတယ္။ မင္းတုန္းမင္းရဲ႕ ဘာသာေရးေကာင္စီဟာ သုဓမၼာဂုိဏ္းပါပဲ။ အခုေခတ္မွာ နအဖသာသနာျဖစ္ေနသလုိ ေရွးေခတ္က မင္းတုန္းသာသနာျဖစ္ေနတာကုိ ဒြာရနဲ႔ ေရႊက်င္ဂုိဏ္းက လက္မခံလုိ႔ ပဥၥမသံဂါယနာ တင္ပြဲမွာ မပါ၀င္ခဲ့ဘူး။ မင္းတုန္း သီေပါ သုဓမၼာရဲ႕ ဓမၼစက္နဲ႔အာဏာစက္ကုိ လက္မခံႏုိင္တဲ့ သံဃာဟာ အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ေအာက္ျမန္မာျပည္မွာ တရားအားထုတ္ ၾကရတယ္။
ဗုဒၶၾသ၀ါဒကုိ အနီးစပ္ဆုံးလုိက္နာတဲ့ေနရာမွာ ငွက္တြင္းဂုိဏ္းဟာ နာမည္ႀကီးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘာသာေရးအလြဲသုံးစားလုပ္တဲ့ ျမန္မာမင္းေအာက္မွာ ဗုဒၶတရားေတာ္အတုိင္း က်င့္ႀကံဖုိ႔ ခက္ခဲတာေၾကာင့္ ငွက္တြင္းဆရာေတာ္ဟာ အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ေအာက္ျမန္မာျပည္မွာ သတင္းသုံးရင္း သက္ေတာ္ (၈၀) သထုံမွာ ပ်ံလြန္သြားတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ငွက္တြင္းဂုိဏ္း၀င္ သံဃာအပါး (၅၀၀) ေလာက္ရွိေနၿပီ။ ဘုရင့္သုဓမၼာဂုိဏ္းကုိ ငွက္တြင္းဂုိဏ္းက စိန္ေခၚထားတဲ့အခ်က္ (၅) ခ်က္ရွိတယ္။ ပထမအခ်က္က ဘုရား႐ုပ္ထုကုိ ဆြမ္းမကပ္ဖုိ႔နဲ႔ မီးမပူေဇာ္ဖုိ႔ ျဖစ္တယ္။ လူကုိသာ ထမင္းေကၽြးဖုိ႔ လုိအပ္ၿပီး ႐ုပ္ထုကုိ ေကၽြးစရာမလုိဟု ငွက္တြင္းဂုိဏ္းက ယူဆတယ္။ ႐ုပ္ထုအစား ဗုဒၶတရားေတာ္ကုိ ႏွလုံးသြင္းရမယ္။ ဒုတိယအခ်က္က ဗုဒၶဘာသာဆုိရင္ အနည္းဆုံး ငါးပါးသီလၿမဲရမွာမုိ႔ ငါးပါးသီလကုိ ဘုန္းႀကီးက ေပးစရာမလုိပါ။ ငါးပါးသီလမရွိရင္ ဗုဒၶဘာသာမဟုတ္ပါ။ တတိယအခ်က္က တရားအားထုတ္တတ္သူကုိသာ ရဟန္း၀တ္ခြင့္ေပးရပါလိမ့္မယ္။ စတုတၳအခ်က္က သံဃာတဦးခ်င္းကုိ မလႉဘဲ သံဃိကပစၥည္းအျဖစ္ လႉဒါန္းဖုိ႔ျဖစ္တယ္။ ပဥၥမအခ်က္က တေနရာမွာ (၂) ႏွစ္ထက္ပုိၿပီး မေနရဆုိတဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ျဖစ္တယ္။
လြတ္လပ္ေရးရခ်ိန္မွာ ငွက္တြင္းေက်ာင္း (၂၀၀) ေလာက္နဲ႔ သံဃာ (၁,၄၀၀) ေက်ာ္ရွိၿပီး ကုိးကြယ္တဲ့ ဒကာဒကာမ (၁) သိန္း ေလာက္ရွိတယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းတယ္။ ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္ေတြမွာ ဘုန္းႀကီးအခ်င္းခ်င္း ထိန္းသိမ္းတာမ်ဳိး အေရးယူတာမ်ဳိးပဲရွိတယ္။ ဘာသာေရးမွာ အာဏာျပတာဟာ အာဏာ႐ူးျမန္မာျပည္ပဲရွိတယ္။ တကယ္ေတာ့ သံဃာေတာ္ေတြကုိ ေစာ္ကားေမာ္ကားလုပ္ၿပီး အႏုိင္က်င့္ဖုိ႔ စစ္ဗိုလ္ေတြကုိ လက္ထပ္သင္ေပးခဲ့သူဟာ ဗိုလ္ေန၀င္းပါ။ သံဃာေတြရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးအစဥ္အလာနဲ႔ ဒီမုိကေရစီက်တဲ့ ဗုဒၶဘာသာဓေလ့ဟာ အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဘက္လုိ႔ ဗိုလ္ေန၀င္းက ျမင္တယ္။ ဗုိလ္ေန၀င္းက သံဃာေတြ သူ႔အမိန္႔နာခံေအာင္ သံဃာ့အဖြဲ႔ဥပေဒကုိ ေရးဆြဲဖုိ႔ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္မွာ ႀကိဳးစားတဲ့အခါ နာမည္ႀကီး ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြက မပါဘူး။ သံဃာေတာ္တပါးခ်င္းအေနနဲ႔ ဗုိလ္ေန၀င္းရဲ႕ ေမွာ္ဘီသံဃာ့ညီလာခံက ခ်မွတ္တာေတြ တရားမ၀င္ေၾကာင္း ေၾကညာတဲ့အတြက္ ဗုိလ္ေန၀င္း အႀကံမေအာင္ဘဲ ျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီအခါမွာ သံဃာေတြကုိ ႏုိင္ငံေရးလုပ္မႈ၊ ဘာသာေရးအလြဲသုံးစားလုပ္မႈနဲ႔ စြပ္စြဲၿပီး ဖမ္းဆီးပါတယ္။
၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ ဦးသန္႔စ်ာပနအေရးအခင္းမွာလည္း သံဃာေတြ အသတ္ခံရျပန္ၿပီး အပါး (၆၀၀) ေက်ာ္ အဖမ္းခံလုိက္ရတယ္။ မဆလပါတီနဲ႔ စစ္တပ္ကုိ ေ၀ဖန္႐ႈတ္ခ်တဲ့ သံဃာေတြကုိ ေထာက္လွမ္းေရးက ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး အခြင့္သာတာနဲ႔ နာမည္ပ်က္ေအာင္ လုပ္ေတာ့တာပါပဲ။ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္က ဆရာေတာ္ ဦးလာဘကုိ လူသတ္မႈ၊ လူသားစားမႈနဲ႔ လုပ္ႀကံစြပ္စြဲလုိက္တာဟာ သံဃာေတြကုိ ႏွိမ္နင္းမယ့္ ေရွ႕ေျပးလကၡဏာ ပါပဲ။ သံဃာ့ေလာကမွာ မထိန္းႏုိင္မသိမ္းႏုိင္ျဖစ္ေနလုိ႔ စစ္တပ္က ၀င္ထိန္းရပါတယ္ဆုိတဲ့ ပုံစံမ်ဳိးေရာက္သြားေအာင္ ေထာက္လွမ္းေရးက အကြက္ဆင္တာပဲ။ ျပည္သူလူထုလည္း လန္႔ျဖန္႔သြားေအာင္ သံဃာေလာကလည္း သိကၡာက်သြားေအာင္ ေထာက္လွမ္းေရးက အကြက္ဆင္လုိက္တာပါပဲ။ သိကၡာတက္ေနတဲ့ သံဃာကုိ ႏွိမ္ရခက္တာေၾကာင့္ မႏွိမ္ခင္မွာ သိကၡာက်ေအာင္ လုပ္တာပါ။
၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွာလည္း ကုိယ္ရင္ေတြ ရဟန္းေတြကုိ ဖမ္းဆီး လူ၀တ္လဲခုိင္းၿပီး ေထာင္ခ်ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕သံဃာေတြကုိ အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းက စစ္တပ္ေပၚတာအျဖစ္ အသုံးျပဳေနတာပဲ။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြကုိ ပိတ္ပစ္ၿပီး ေက်ာင္းပုိင္ပစၥည္းကုိ စစ္တပ္ကသိမ္းတယ္။ အဲဒီႏွစ္မွာပဲ ၀ါရင့္ဆရာေတာ္ႀကီး ဦးနာယကဟာ ေထာင္ထဲမွာ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္းခံရၿပီး ပ်ံလြန္ေတာ္မူသြားတယ္။ ဗိုလ္ေန၀င္း မဆလေခတ္တေလွ်ာက္လုံး စစ္တပ္ကုိသာ ေတာက္ေလွ်ာက္ အမြန္းတင္လာခဲ့ၿပီး သံဃာကုိေတာ့ အလုပ္မလုပ္တဲ့ တုိင္းျပည္တာ၀န္မထမ္းေဆာင္တဲ့ အရာမေရာက္တဲ့ လူတန္းစားသဖြယ္ သေဘာထားခဲ့တယ္။ ဗိုလ္ေန၀င္းနဲ႔ ေနာက္လုိက္စစ္၀ါဒီေတြ စိတ္ထဲမွာေတာ့ သံဃာဟာ စစ္ဗိုလ္ေလာက္ အေရးမႀကီးဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သံဃာအားလုံး စစ္ဗုိလ္အမိန္႔နာခံရမယ္လုိ႔ အခုထက္ထိ ယူဆေနတာျဖစ္တယ္။
၁၉၈၈ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပုံ ေခ်မႈန္းခံရၿပီးတဲ့ေနာက္ပုိင္းမွာ စစ္အစုိးရကုိ ေထာက္ခံအားေပးတဲ့ အစုိးရအက်ဳိးျပဳဗုဒၶဘာသာနဲ႔ ျပည္သူ႔ဘ၀သာယာေရးဦးစားေပးတဲ့ ျပည္သူ႔အက်ဳိးျပဳဗုဒၶဘာသာဆုိၿပီး ဘာသာေရးလႈပ္ရွားမႈ ႏွစ္ရပ္ေပၚေပါက္လာပုံကုိ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ Arizona ျပည္နယ္တကၠသုိလ္ ဘာသာေရးဌာနက အမ်ဳိးသမီးပါေမာကၡ Juliane Schober က သုေတသန စာတမ္း ေရးထားတာရွိတယ္။ ေငြကုန္ေၾကးက်ခံၿပီး ဘာသာေရးအခမ္းအနားေတြက်င္းပၿပီး စစ္အစုိးရလုပ္တာ မွန္ကန္ေၾကာင္း၊ တရား၀င္ေၾကာင္း ဆီေလ်ာ္ေၾကာင္း ဦးကုမာရလုိ ေျပာတာမ်ဳိးဟာ အစုိးရအက်ဳိးျပဳဗုဒၶဘာသာျဖစ္တယ္။ လူသားခ်င္းစာနာမႈ၊ ကုိယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္မႈ၊ တရားအားထုတ္မႈ၊ မိမိကုိယ္မိမိအားကုိးမႈ စတာေတြကုိ အဓိကထားတာဟာ ျပည္သူ႔အက်ဳိးျပဳ ဗုဒၶဘာသာျဖစ္တယ္။ ငွက္တြင္းဂုိဏ္းနဲ႔ ဦးတည္ခ်က္ခ်င္းတူေနတယ္။
ျပည္သူ႔အက်ဳိးျပဳဗုဒၶဘာသာဟာ ကုိယ္က်င့္တရား၊ သီလ၊ သမာဓိကုိ အေျခခံၿပီး ျပည္သူကုိ ႏွိပ္စက္တဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ကုိ ဆန္႔က်င္တယ္။ အဲဒါကုိ ေထရ၀ါဒမစစ္ဘူးလုိ႔ အေၾကာင္းျပၿပီး ဓမၼစက္၊ အာဏာစက္ေတြသုံး၊ ဘာသာေရးအလြဲသုံးစား လုပ္တယ္ဆုိၿပီး ႏွိမ္နင္းဦးမလား မသိဘူး။

copy by khitpyaing